Στάθης Μπάλιας : Συμβολή στο συνέδριο της ΔΗΜΑΡ

Ο πολιτικός λόγος της ΔΗΜΑΡ και η εκλογική βάση της

Η αριστερά παραδοσιακά απευθυνόταν στα εργατικά και λαϊκά στρώματα τα οποία όχι μόνο αποτελούσαν τη βασική εκλογική της βάση αλλά θεωρούνταν και ως η κύρια δύναμη της κοινωνικής αλλαγής. Είναι αλήθεια ότι μετά τον πόλεμο, οι κοινωνικο-οιοκονομικές εξελίξεις άλλαξαν σημαντικά την κοινωνική σύνθεση των προηγμένων καπιταλιστικών κοινωνιών στις οποίες παρατηρείται μια αύξηση των μεσαίων στρωμάτων με αντίστοιχη μείωση της εργατικής τάξης. Αυτό είχε σαν συνέπεια τη στροφή της ευρωπαϊκής αριστεράς προς τα νέα στρώματα η οποία συνοδεύτηκε από μια αλλαγή της στρατηγικής της (λογική των συμμαχιών), της ιδεολογίας της (ευρωκομμουνισμός, απόρριψη του μαρξισμού) καθώς και του πολιτικού  λόγου που χρησιμοποιούσε. Η προσπάθεια της αριστεράς να προσαρμοστεί στα νέα κοινωνιολογικά δεδομένα αποσκοπούσε αφενός στη διατήρηση της εκλογικής της επιρροής (στρεφόμενη στα μεσαία στρώματα) και αφετέρου στον στόχο της συνδιακυβέρνησης με άλλα μετριοπαθή κόμματα του ευρύτερου χώρου της αριστεράς (σοσιαλδημοκρατία, πράσινοι). Αυτό όμως την οδήγησε σε μια ρήξη των δεσμών της με τα εργατικά στρώματα (και τα συνδικάτα), αποκορύφωμα της οποίας είναι η σημερινή αποδυνάμωσή της σε ευρωπαϊκό επίπεδο και κυρίως η αλλαγή της ιδεολογικής της ταυτότητας (προγραμματική και πολιτισμική, δες «αστικοποίηση»). Μια από τις βασικές πτυχές αυτής της ρήξης είναι η στροφή σε μια μεταρρυθμιστική ιδεολογία η οποία, αν και μπορεί να ευνοεί έμμεσα και μεσοπρόθεσμα τα εργατικά στρώματα, δεν ανταποκρίνεται άμεσα στις ανάγκες και τα συμφέροντά τους. Παράλληλα, ο πολιτικός λόγος τείνει να εναρμονιστεί (αστικοποιούμενος) με τη νέα αριστερή ταυτότητα απομακρύνοντας ακόμα περισσότερο την αριστερά από τα εργατικά στρώματα. Το ΚΚΕ αποτελεί μια εξαίρεση στο παραπάνω σχήμα, χάρη στην αναπαραγωγή μιας σχετικά κλειστής κοινότητας μέσα από τη χρήση ενός «λαϊκού» ιδεολογικού λόγου που γίνεται ευχάριστα αποδεκτός και εύκολα κατανοητός από τα λαϊκά στρώματα (λαϊκισμός). Το πρόβλημα επομένως που τίθεται είναι αν η –μεταρρυθμιστική πλέον- αριστερά μπορεί να συνδυάσει έναν σύγχρονο πολιτικό λόγο με αναφορές στις εργατικές παραδόσεις και ρίζες της, ώστε να επιτύχει τόσο της αύξηση της επιρροής της στα εργατικά στρώματα όσο και την ενεργοποίησή τους στο πλαίσιο της νέας μεταρρυθμιστικής στρατηγικής της. Αν δεν το πετύχει, τότε θα αναγκαστεί να περιορίσει την επιρροή της στα μικροαστικά στρώματα, τα οποία ιστορικά δεν είναι διαθέσιμα για ριζικές κοινωνικές αλλαγές.

            Με βάση τα παραπάνω, νομίζω ότι η ΔΗΜΑΡ πρέπει να:

1. ενισχύσει τις εργατικές της αναφορές στον πολιτικό της λόγο και να φαίνονται σαφέστερα οι διαφορές της με τον χώρο του ΠΑΣΟΚ
2. υποστηρίξει με μεγαλύτερη σαφήνεια τα εργατικά συμφέροντα, ακόμα και εις βάρος της μεταρρυθμιστικής της ιδεολογίας –εφόσον δεν είναι δυνατός ο συγκερασμός τους
3. εκλαϊκευτεί ο πολιτικός λόγος των στελεχών-εκπροσώπων του κόμματος στην κοινή γνώμη, και κυρίως του προέδρου.